در مقاله های گذشته از مجموعه مقالات کلینیک تخصصی دکتر زهرا سوندرومی، سفری را در دنیای بیماری مادرزادی قلب (Congenital Heart Disease – CHD) آغاز کردیم: از تعریف و انواع آن گرفته تا علل، عوامل خطر و روش‌های تشخیص زودهنگام. حالا که می‌دانیم این بیماری چیست، چگونه شکل می‌گیرد و چطور شناسایی می‌شود، وقت آن رسیده که به یکی از مهم‌ترین بخش‌های این مسیر بپردازیم: درمان. بیماری مادرزادی قلب دیگر یک حکم قطعی نیست؛ پیشرفت‌های پزشکی راه‌های متنوعی برای مدیریت و حتی بهبود کامل آن پیش روی ما گذاشته‌اند. در این مقاله، با گزینه‌های درمانی CHD آشنا می‌شویم—از داروهای ساده تا جراحی‌های پیچیده—و می‌بینیم که چگونه این روش‌ها زندگی میلیون‌ها نفر را تغییر داده‌اند. با زبانی روان، دقیق و حرفه‌ای، شما را با این امکانات آشنا می‌کنیم تا با امید و آگاهی بیشتری به آینده نگاه کنید.

---

---

درمانی متناسب با هر قلب

هیچ دو قلب مبتلا به CHD دقیقاً شبیه هم نیستند، و به همین دلیل، درمان هم یک نسخه واحد برای همه ندارد. اینکه چه گزینه‌ای برای شما یا فرزندتان مناسب است، به عوامل مختلفی بستگی دارد:

• • نوع نقص: آیا مشکل یک سوراخ کوچک در دیواره قلب است یا یک نقص پیچیده مثل هیپوپلاستیک قلب چپ؟

• • شدت نقص: آیا علائم خفیف‌اند یا زندگی را تهدید می‌کنند؟

• • سن بیمار: درمان یک نوزاد با یک بزرگسال متفاوت است.

• • سلامت عمومی: وجود بیماری‌های دیگر مثل دیابت می‌تواند برنامه را تغییر دهد.

تیم پزشکی شما—که ممکن است شامل متخصص قلب اطفال، جراح قلب یا متخصص بزرگسالان مبتلا به CHD باشد—با شما صحبت می‌کند تا بهترین مسیر را انتخاب کنید. هدف این است که قلب به بهترین شکل کار کند و کیفیت زندگی‌تان حفظ شود.

---

---

گزینه‌های درمانی: از ساده تا پیشرفته

درمان بیماری مادرزادی قلب طیف وسیعی از روش‌ها را در بر می‌گیرد. بیایید این گزینه‌ها را قدم‌به‌قدم بررسی کنیم.

۱. داروها: اولین خط دفاع

برای بسیاری از بیماران، درمان با دارو شروع می‌شود. این داروها نقص را “درمان” نمی‌کنند، اما علائم را کنترل می‌کنند یا قلب را برای مداخلات بعدی آماده می‌کنند. چند نمونه رایج:

• • داروهای بهبود عملکرد قلب: مثل دیگوکسین، که به قلب کمک می‌کند قوی‌تر بتپد.

• • کاهش فشار خون: مثل مهارکننده‌های ACE، که فشار روی قلب را کم می‌کنند، به‌ویژه در نقص‌هایی مثل کوآرکتاسیون آئورت.

• • مدیریت آریتمی: اگر نقص باعث ضربان نامنظم شود، داروهایی مثل بتابلوکرها می‌توانند کمک کنند.

• • رقیق‌کننده‌های خون: برای جلوگیری از لخته شدن در نقص‌هایی که جریان خون را مختل می‌کنند.

داروها اغلب تا زمانی استفاده می‌شوند که نقص ترمیم شود یا به‌عنوان بخشی از مراقبت طولانی‌مدت ادامه پیدا کنند.

۲. کاتتریزاسیون قلبی: کم‌تهاجمی اما مؤثر

یکی از بزرگ‌ترین پیشرفت‌ها در درمان CHD، روش‌های کم‌تهاجمی مثل کاتتریزاسیون قلبی است. در این روش، یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر (کاتتر) از طریق رگ خونی—معمولاً از کشاله ران—به قلب هدایت می‌شود. از این روش می‌توان برای موارد زیر استفاده کرد:

• • ترمیم سوراخ‌ها: دستگاه‌های کوچکی مثل “آمپلزر” می‌توانند سوراخ‌های دیواره قلب (ASD یا VSD) را ببندند.

• • گشاد کردن دریچه‌ها یا رگ‌ها: با بالون، تنگی‌هایی مثل تنگی دریچه ریوی یا آئورت برطرف می‌شوند.

• • جای‌گذاری استنت: برای باز نگه داشتن رگ‌های تنگ‌شده.

کاتتریزاسیون معمولاً نیازی به برش بزرگ ندارد، زمان بهبودی کوتاه‌تر است و برای نقص‌های ساده تا متوسط عالی عمل می‌کند. در کلینیک تخصصی دکتر زهرا سوندرومی، ابزارهای تشخیصی مثل اکو داپلر سه‌بعدی به ما کمک می‌کنند تا قبل و بعد از این روش، قلب را با دقت بررسی کنیم.

۳. دستگاه‌های کاشته‌شده: نگهبانان قلب

برای برخی بیماران، دستگاه‌هایی مثل ضربان‌ساز (Pacemaker) یا دفیبریلاتور کاشته‌شده (ICD) لازم می‌شوند. این ابزارها:

• • کنترل ضربان قلب: اگر سیستم الکتریکی قلب به دلیل نقص مشکل داشته باشد، ضربان‌ساز ریتم را تنظیم می‌کند.

• • پیشگیری از ایست قلبی: ICD در موارد شدید، مثل آریتمی‌های خطرناک، شوک الکتریکی می‌دهد تا قلب را نجات دهد.

این دستگاه‌ها اغلب با بررسی‌هایی مثل هولتر نوارقلب، که در کلینیک ما ارائه می‌شود، پایش می‌شوند تا مطمئن شویم به‌خوبی کار می‌کنند.

۴. جراحی باز قلب: راه‌حل کلاسیک

برای نقص‌های پیچیده‌تر، جراحی باز قلب هنوز یکی از اصلی‌ترین گزینه‌هاست. در این روش، جراح قفسه سینه را باز می‌کند تا مستقیماً به قلب دسترسی پیدا کند. موارد استفاده شامل:

• • ترمیم یا تعویض دریچه‌ها: مثل دریچه تریکوسپید در آنومالی ابشتاین.

• • بستن سوراخ‌ها: اگر کاتتریزاسیون کافی نباشد.

• • بازسازی ساختار قلب: در نقص‌هایی مثل تترالوژی فالو یا جابه‌جایی شریان‌های بزرگ.

• • گشاد کردن رگ‌ها: مثل رفع کوآرکتاسیون آئورت.

هرچند این روش تهاجمی‌تر است، اما نتایجش در نقص‌های شدید زندگی‌ساز است. بعد از جراحی، خدماتی مثل بازتوانی قلبی در کلینیک ما می‌تواند به بهبودی سریع‌تر کمک کند.

۵. پیوند قلب: آخرین راه‌حل

در موارد نادر—مثل سندرم هیپوپلاستیک قلب چپ که قابل‌ترمیم نیست—پیوند قلب تنها گزینه است. این روش زمانی استفاده می‌شود که قلب دیگر نمی‌تواند کار کند و یک قلب سالم از اهداکننده جایگزین آن می‌شود. پیوند نیاز به مراقبت مادام‌العمر دارد، اما برای برخی بیماران، شانس دوباره زندگی است.

۶. خودمراقبتی و پایش مداوم

حتی بعد از درمان، CHD یک سفر طولانی‌مدت است. خودمراقبتی مثل رژیم غذایی سالم، ورزش مناسب (با تأیید پزشک) و اجتناب از سیگار حیاتی است. پایش منظم با ابزارهایی مثل اکو مری سه‌بعدی یا استرس اکو هم به ما کمک می‌کند تا از سلامت قلب مطمئن شویم و مشکلات جدید را زود تشخیص دهیم.

---

---

پیشرفت‌های پزشکی: از دیروز تا امروز

در گذشته، جراحی باز تنها راه درمان بود و بسیاری از کودکان با نقص‌های شدید شانس کمی برای بقا داشتند. اما امروز، داستان فرق کرده است. داده‌ها نشان می‌دهند که مرگ‌ومیر ناشی از CHD بین سال‌های ۱۹۸۷ تا ۲۰۰۵ نزدیک به ۶۰٪ کاهش یافته است. این موفقیت به لطف فناوری‌های جدید مثل کاتتریزاسیون، دستگاه‌های پیشرفته و تشخیص دقیق‌تر است.

دکتر الیزا بردلی از دانشگاه اوهایو می‌گوید: «۲۰ تا ۳۰ سال پیش، تقریباً همه چیز به جراحی باز نیاز داشت، اما حالا روش‌های کم‌تهاجمی و دستگاه‌های جدید، گزینه‌های بیشتری به بیماران داده‌اند.» این یعنی حتی نقص‌های پیچیده مثل تترالوژی فالو هم با ترکیبی از روش‌ها قابل‌کنترل‌اند. در کلینیک ما، خدماتی مثل اکو داپلر بافتی و تست ورزش به ما کمک می‌کنند تا این درمان‌ها را با دقت پایش کنیم و بهترین نتیجه را بگیریم.

---

---

چه انتظاری از درمان داشته باشیم؟

درمان CHD یک هدف ساده دارد: کمک به قلب برای کار کردن به بهترین شکل ممکن. برای نقص‌های خفیف، ممکن است فقط پایش منظم کافی باشد. برای موارد شدید، مثل تک‌بطنی‌ها، ممکن است چند جراحی در مراحل مختلف زندگی لازم باشد. حدود ۱ در ۴ نوزاد با CHD در سال اول زندگی به مداخله نیاز دارند، اما خبر خوب این است که بیش از ۹۰٪ از آن‌ها در کشورهای پیشرفته به بزرگسالی می‌رسند.

حتی بعد از “ترمیم”، قلب ممکن است کاملاً “عادی” نشود. مثلاً، جراحی ممکن است یک سوراخ را ببندد، اما بعدها خطر آریتمی یا نارسایی قلبی باقی بماند. به همین دلیل، مراقبت طولانی‌مدت با متخصصان CHD ضروری است. خدماتی مثل نوارقلب و هولتر فشارخون در کلینیک ما به شما کمک می‌کنند تا این مسیر را با اطمینان طی کنید.

---

---

نقش شما در درمان

درمان موفق فقط به پزشک بستگی ندارد؛ شما هم نقش بزرگی دارید. اگر فرزندتان مبتلا به CHD است، سؤال بپرسید، نگرانی‌هایتان را مطرح کنید و در مورد گزینه‌ها با تیم پزشکی صحبت کنید. اگر خودتان بیمار هستید، سبک زندگی سالم و پیگیری منظم را جدی بگیرید. مثلاً، تست‌های دوره‌ای مثل اکو کامل مادرزادی می‌توانند تغییرات کوچک را زود نشان دهند و از مشکلات بزرگ‌تر جلوگیری کنند.

درمان بیماری مادرزادی قلب دیگر فقط درباره بقا نیست؛ بلکه درباره زندگی با کیفیت است. میلیون‌ها نفر در جهان—از جمله بیش از ۱ میلیون بزرگسال در آمریکا—با CHD زندگی پرباری دارند. این موفقیت به ما یادآوری می‌کند که با تشخیص به‌موقع و درمان مناسب، هیچ چیز غیرممکن نیست. در کلینیک تخصصی دکتر زهرا سوندرومی، ما با تیمی مجرب و ابزارهای پیشرفته مثل اکو داپلر رنگی و بازتوانی قلبی، در کنار شما هستیم تا این سفر را با موفقیت پشت سر بگذارید.

---

---

در این مقاله، دیدیم که درمان بیماری مادرزادی قلب از داروهای ساده تا جراحی‌های پیچیده و پیوند قلب را در بر می‌گیرد—گزینه‌هایی که با پیشرفت علم، روزبه‌روز بهتر می‌شوند. حالا که با این امکانات آشنا شدیم، در مقاله های آتی به سراغ زندگی با CHD می‌رویم: چالش‌هایی که بیماران و خانواده‌هایشان با آن روبه‌رو می‌شوند و راهکارهایی برای غلبه بر آن‌ها. با ما همراه باشید تا ببینیم چگونه می‌توان با این بیماری نه‌تنها کنار آمد، بلکه شکوفا شد.

برای آگاهی بیشتر درباره سلامت قلب، کتاب «کاردیو اسمارت ؛ آنچه همه باید در مورد قلب و عروق بدانند» را بخوانید.

بازدیدها: 2